ναρκωτικά

Τοξικές ουσίες φυσικής (φυτικής) ή συνθετικής προέλευσης που η χρήση τους προκαλεί εξάρτηση, βλαβερές συνέπειες ή ακόμα και θάνατο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας οι ομάδες των τοξικών ουσιών που προκαλούν εξάρτηση - είτε σωματική είτε ψυχολογική - είναι ο τύπος της μορφίνης που περιλαμβάνει όλα τα οπιούχα (ηρωίνη, κωδεΐνη κλπ.), ο τύπος της κάνναβης, ο τύπος των ψευδαισθησιογόνων (LSD κλπ.), ο τύπος της αμφεταμίνης, ο τύπος της κοκαΐνης, ο τύπος βαρβιτουρικών (αλκοόλ) και ο τύπος των KHAT. Στην Ελλάδα το πρόβλημα των ν. είχε λάβει στη δεκαετία 1980-90 τρομακτικές διαστάσεις. Το 1987 υπήρχαν περίπου 10.000 τοξικοεξαρτώμενοι, το 1992 ο αριθμός πολλαπλασιάστηκε και έφτασε τις 80.000. Επίσης είχε μειωθεί ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων που χρησιμοποιούν ν. και σε ορισμένες περιπτώσεις οι χρήστες είναι παιδιά 12-15 χρόνων. Παλαιότερα οι τοξικοεξαρτώμενοι, όταν συλλαμβάνονταν, οδηγούνταν στη φυλακή και στην καλύτερη περίπτωση στα δημόσια ψυχιατρεία. Μετά το 1985 δημιουργήθηκαν ορισμένες θεραπευτικές κοινότητες - ιδιαίτερα για παιδιά - στις οποίες γίνεται προσπάθεια αποτοξίνωσης και επανένταξης στην κοινωνία. Στις αρχές της δεκαετίας 1990 υπήρχαν στην Ελλάδα οι κοινότητες: Ιθάκη, Έξοδος, Παρέμβαση, Ανοικτό Θεραπευτικό Πρόγραμμα, Στροφή, Ανοικτή Κοινότητα Διάβαση. Το 1983 ιδρύθηκε το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ), Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, που υπάγεται στο υπουργείο Υγείας, το οποίο αναλαμβάνει την εποπτεία όλων των θεραπευτικών κοινοτήτων. Στην πρώτη δεκαετία λειτουργίας του (1983-93) κάπου 8.500 εξαρτημένα άτομα δέχθηκαν τη βοήθειά του. Με τον νόμο 2161/1994 θεσμοθετήθηκε ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (OKANA) με σκοπό τον σχεδιασμό, την προώθηση και εφαρμογή εθνικής πολιτικής σχετικά με την πρόληψη και τη θεραπεία. Το 1996 άρχισε το δοκιμαστικό πρόγραμμα χορήγησης υποκατάστατων (μεθαδόνης). Ο τοξικομανής είναι συνήθως άτομο με διαταραγμένη συναισθηματική προσωπικότητα, το οποίο δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα καθημερινά προβλήματα, με αποτέλεσμα να καταφεύγει στα ν. και είναι συνεχώς κάτω από το άγχος της «δόσης» του. Τα τελευταία χρόνια γίνονται προτάσεις για νομιμοποίηση της χρήσης ν., ούτως ώστε να περιοριστεί η οικονομική διάσταση του προβλήματος - τα έσοδα των διαφόρων εμπόρων ν. είναι εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ - και έτσι να καταπολεμηθεί το φαινόμενο (π.χ. Ολλανδία). Πολλές χώρες όπως η Κολομβία, στηρίζουν την οικονομία τους στην πώληση ν. και η καλλιέργεια ολόκληρων φυτειών ήταν νόμιμη για πολλά χρόνια. Η τεράστια διάδοση των ν. - κυρίως μετά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο και η μαζική παραγωγή και διακίνηση επικίνδυνων ναρκωτικών (όπως το LSD και το Κρακ) ανάγκασε την παγκόσμια κοινότητα να δραστηριοποιηθεί. Τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και πολλοί άλλοι διεθνείς και εθνικοί οργανισμοί όπως και πολλές κυβερνήσεις - ανάμεσα τους και η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών - κήρυξαν ουσιαστικά πόλεμο εναντίον των χωρών παραγωγής στη Λατινική Αμερική και στην Ασία. Η αντίδραση των κυκλωμάτων παραγωγής και διακίνησης ήταν άμεση και δυναμική, σε πολλές περιπτώσεις υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ των εμπόρων ν. και των αστυνομικών δυνάμεων με δεκάδες θύματα. Η χρήση ν. είναι ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σημερινή κοινωνία. Ιθαγενής της Αμαζονίας εισπνέει από τη μύτη ένα ναρκωτικό φυτικής προέλευσης σε σκόνη, που του φυσάει ένας άλλος μέσα από ένα καλάμι.